Christopher RYAN en Cacilda JETHÀRyan is psycholoog en Jethá is arts en medisch onderzoeker en psychiater. Allebei zijn ze geïnteresseerd in de ontwikkeling van menselijke seksualiteit. Ze leven in de VS.
Dit boek werd als controversieel gezien. Ik vind het boek eerder ergerlijk oppervlakkig, ondanks alle wetenscchappelijke pretenties.
Kijk naar de Introduction:
"Forget what you’ve heard about human beings having descended from the apes. We didn’t descend from apes. We are apes."(8)
Voor mij houdt het dan eigenlijk al op. Mensen zijn geen apen, mensen zijn geen dieren, mensen zijn mensen. De nadruk ligt meteen weer op de biologie en op de evolutie. Alleen wordt de evolutie deze keer niet gebruikt om monogame huwelijken te rechtvaardigen, maar om te laten zien waarom mensen er zo slecht in slagen om monogaam te zijn.
Maar of je nu het ene standpunt inneemt of het andere: het is allemaal speculatie en er wordt voortdurend heen en weer gesprongen van evolutionaire zaken naar culturele zaken. Ook al kunnen we zien dat bonobo's — de apensoort die evolutionair het dichst bij de mens staat — absoluut geen monogaam seksueel gedrag vertonen, dan nog zegt dat helemaal niets over mensen en hun seksuele gedrag. Niet feitelijk ('daarom gaan mensen zo gemakkelijk vreemd') en zeker niet normatief ('daarom moeten we af van monogamie bij mensen').
"The standard narrative is about as scientifically valid as the story of Adam and Eve."(60)
Goed gezien, maar dat geldt net zo goed voor dit verhaal. De auteurs leveren dus kritiek op de evolutionaire psychologie — hier steeds aangeduid met "the standard narrative" —, maar blijven zelf even gemakkelijk in deterministisch biologische opvattingen geloven waarin niemand verantwoordelijk is voor zijn handelen en iedereen alleen maar kan doen wat hij moet doen.
"Where most men can and do hunger for sex in the abstract, women report wanting narrative, character, a reason for sex. In other words, we agree with many of the observations central to evolutionary psychology—it’s the contorted, internally conflicted explanations for these observations that we find problematic."(79)
Maar juist die observaties — 'these standard observations' zoals de auteur zelf zeggen — kloppen niet eens en zijn meestal generalisaties op basis van weinig bewijsmateriaal en veel ondoordachte waarden en normen. Dus als de auteurs die observaties zo overnemen — zij het met een andere biologische verklaring — deugt het allemaal nog steeds niet.
"And make no mistake: according to the cold logic of standard evolutionary theory, leaving a genetic legacy is our sole purpose in life." [mijn nadruk] (83)
En precies dat is de grootst mogelijke nonsense in die evolutionaire biologie en evolutionaire psychologie. Alsof seks en/of de keuze voor een sekspartner er bij mensen op gericht zijn om genen door te geven. Alsof we zouden kunnen ruiken wat de beste genen zijn in een ander, alsof uiterlijkheden ook maar iets zeggen over 'gezondheid' en zo meer. Zo'n verhaal maakt seks en de keuze van partners bij mensen tot biologie en dat is het niet.
Het argument is steeds dat mensen deel uitmaken van de evolutie en dus hetzelfde seksuele gedrag vertonen als fruitvliegjes of zo, omdat dat de succesvolste strategie is voor nakomelingen. Maar daar gaat seks bij mensen al lang niet meer over. Zowel de evolutionaire psychologie als de evolutionaire biologie overschatten zwaar wat de evolutie voor invloed heeft op en betekent voor het concrete gedrag van alledag van mensen. En zo ook deze auteurs.
Erger nog is dat dat soort mythevorming in onze samenleving zo gemakkelijk geloofd en verspreid wordt en dat jonge mensen er zonder waarschuwing mee opgevoed en in onderwezen worden.
De rechtvaardiging van menselijk gedrag door naar evolutionaire ontwikkelingen te kijken is zinloos. Waarom zouden we naar gegevens van de evolutie moeten kijken om bijvoorbeeld vast te stellen dat vrouwen ook seksuele verlangens hebben?