De relaties die mensen met andere mensen hebben, hangen bij wijze van spreken aan elkaar van waarden en normen, of het nu om een-op-een-relaties gaat, om relaties binnen groepen, of om relaties binnen maatschappelijke organisaties. Hier gaat het over een-op-een-relaties. Dat is ook het eerste waar we bij het woord 'relaties' aan denken en dat alleen al is normatief.
Waarom willen we zo graag bij iemand horen? Waarom houd je wel van X, maar niet van Y? En is dat wel waar? Of zeg je dat alleen maar, omdat de samenleving om je heen vindt dat je dat moet zeggen? Waarom zijn exclusieve relaties zo vanzelfsprekend, terwijl je met een blik op het aantal scheidingen en een andere blik op het aantal eenzame alleenstaanden gemakkelijk zou kunnen verdedigen dat ze onpraktisch en inefficiënt zijn? Waarom leven we niet in groepen en groeien kinderen niet op in groepen? Waarom moeten er sociaal gezien papa's en mama's zijn?
'Ik houd van hem', 'ik houd van haar', dat is: iemand binnen een beperkte kring van mensen tegenkomen die je aantrekkelijk vindt, met wie je kunt uitwisselen, met wie je intiem kunt zijn, met wie je je veilig kunt voelen. Ik heb er niets tegen.
Ook het erotische spel eromheen — wat overigens weer niet zo veel te maken heeft met seks — is altijd weer leuk om te doen en om te zien: sjansen, flirten, verleiden, aanraken, opgewonden raken, van elkaar genieten, ontspannen.
Daarnaast is het fijn wanneer mensen het qua persoonlijkheid met elkaar kunnen vinden en met elkaar over alledaagse dingen kunnen praten en zich veilig kunnen voelen bij elkaar.
En het is inspirerend — maar bijzonder zeldzaam — wanneer in een relatie diepgaande gesprekken gevoerd kunnen worden over van alles in de wereld, gewoon door vragen te stellen aan elkaar, nieuwsgierig te zijn naar elkaars gedachten, door samen op onderzoek uit te zijn.
Het is tenslotte helemaal indrukwekkend — maar nog zeldzamer — dat je samen aan iets kunt werken, aan iets anders dan kinderen opvoeden bedoel ik dan.
Ik heb dus niets tegen relaties. Wat ik haat is het ideologische geblaat over relaties. Er wordt ontzettend veel geklets opgehangen aan dat van iemand houden, waarschijnlijk omdat het meestal zo weinig voorstelt.
Hoe is het toch mogelijk dat mensen die nog nooit een relatie hebben gehad zo stellig kunnen beweren dat deze man, deze vrouw de liefde van hun leven is?
Ook al vervelen mensen zich dood bij elkaar, ook al bedriegen ze elkaar of slaan ze elkaar of misbruiken ze de kinderen, ze blijven zeggen dat ze van die ander houden. Iemands slechte daden worden altijd verontschuldigd: hij meende het niet, van binnen is ze heel anders, het ligt allemaal aan mij, ik hou niet genoeg van hem of haar. En doet iemand eens iets aardigs, dan wordt hij of zij opgehemeld, op een voetstuk gezet, geïdealiseerd, al verdient hij of zij dat helemaal niet.
De illusies die rondom relaties in stand gehouden worden. Mensen zijn doodsbang om alleen te moeten leven. Kunnen we dus nog eerlijk zijn?