De Canadees John McMurtry (1939-2021) was hoogleraar filosofie aan verschillende universiteiten. Dit artikel over monogamie is erg vaak geciteerd door anderen. Terecht, vind ik.
Monogamie is zo vanzelfsprekend dat er geen vragen meer over gesteld worden, terwijl niets zo tegenstrijdig en beperkend is als monogamie. Het is een sociaal controlemechanisme, waarover zelden wordt nagedacht. Zo begint McMurtry en geeft filosofen vervolgens een heerlijke veeg uit de pan.
"And the philosopher (at least the English-speaking philosopher), as with most issues of socially controversial or sexual dimensions, ignores the question almost altogether."(587)
Nou, anderstalige filosofen ook, hoor 😊. McMurtry bespreekt vervolgens vier principes die de reden zijn voor dat beperkende karakter van de monogamie.
"1. The partners are required to enter a formal contractual relation: (a) whose establishment demands a specific official participant, certain conditions of the contractors (legal age, no blood ties, etc.) and a standard set of procedures; (b) whose governing terms are uniform for all and exactly prescribed by law; and (c) whose dissolution may only be legally effected by the decision of state representatives."(588)
"The ways in which this elaborate principle of contractual requirement are importantly restrictive are obvious. One may not enter into a marriage union without entering into a contract presided over by a state-investured official. One may not set any of the terms of the contractual relationship by which one is bound for life. And one cannot dissolve the contract without legal action and costs, court proceedings and in many places actual legislation. (The one and only contract in all English-speaking law that is not dissoluble by the consent of the contracting parties.) The extent of control here—over the most intimate and putatively “loving” relationships in all social intercourse—is so great as to be difficult to catalogue without exciting in oneself a sense of disbelief."(588)
Die juridische inbedding van een huwelijk als contract heeft weinig met liefde tussen mensen te maken. Dit is weliswaar een artikel uit 1972, en de scherpe randjes zijn er misschien van afgehaald in sommige landen, maar je kunt je inderdaad afvragen wat de Staat te maken heeft met de liefde tussen mensen. Bovendien worden mensen die gewoon willen samenwonen zonder juridische inbedding gediscrimineerd, omdat ze dan allerlei rechten niet hebben die getrouwden wel hebben. Dan kan zo ver gaan dat alleen 'bloedverwanten' iemand uit hun familie in een ziekenhuis mogen opzoeken: iemand die met iemand samenwoont die in het ziekenhuis terecht komt, mag dat dan niet."2. The number of partners involved in the marriage must be two and only two (as opposed to three, four, five or any of the almost countless other possibilities of intimate union)."(589)
"3. No person may participate in more than one marriage at a time or during a lifetime (unless the previous marriage has been officially dissolved by, normally, one partner’s death or successful divorce)."(590)
"4. No married person may engage in any sexual relationship with any person whatever other than the marriage partner."(590)
"It is the institutional basis of what I will call the “binary frame of sexual consciousness,” a frame through which all our heterosexual relationships are typically viewed (“two’s company, three’s a crowd”) and in light of which all larger circles of intimacy seem almost inconceivable."(589-590)
"In other words, the fourth and final principle of our marriage institution involves not only a prohibition of sexual intercourse per se outside one’s wedlock (this term deserves pause) but a prohibition of all one’s erotic relations whatever outside this bond. The penalties for violation here are as various as they are severe, ranging from permanent loss of spouse, children, chattel, and income to job dismissal and social ostracism. (...) The sheer weight and totality of this restriction is surely one of the great wonders of all historical institutional control."(590-591)
Inderdaad. Zie de boeken bij dit thema hierboven. En ja, de Engelse term 'wedlock' zegt het helemaal: opgesloten zitten in een huwelijk.
Argumenten voor monogamie zijn vaak religieus van aard. Dat soort argumenten zijn bij voorbaat zinloos. Of anders wordt wel gesteld dat het de liefde tussen mensen zou vergroten en daarmee een liefdevolle omgeving zou creëren voor het grootbrengen van kinderen. Vaak ligt het juist andersom of is zoiets niet van toepassing (bijvoorbeeld wanneer mensen geen kinderen - meer - hebben of willen). McMurtry schrijft dan ook terecht:
"There is, it seems, little to recommend the view that monogamy specially promotes “profound affection” between the partners or a “loving context” for child-upbringing. Such claims are simply without force. On the other hand, there are several aspects to the logic and operation of the four principles of this institution which suggest that it actually inhibits the achievement of these desiderata."(592)
Precies. De argumenten blijken totaal niet in overeenstemming met de praktijk en zijn niet meer dan 'wishful thinking'.
"In other words, the four restrictions of our form of monogamous marriage together constitute a state-regulated, indefinite and exclusive ownership by two individuals of one another’s sexual powers. Marriage is simply a form of private property."(595)
"It may be changing. But history, as the old man puts it, weighs like a nightmare on the brains of the living."(599)
Je kunt niet alles lezen of weten. Soms kom je een ontzettend boeiende auteur tegen als het bijna te laat is. Een van die mensen is John McMurtry. Had ik hem maar eerder leren kennen, want hij denkt langs dezelfde lijnen als ik. Zie deze samenvatting en de onderwerpen die hij van belang vond:
"His research has specialized in leading academic as well as public understanding into unexamined normative infrastructures which oppress human and environmental life — decision-excluding education, violent sport as a social paradigm, sexuality as a property-structure, mechanistic Marxism, the denial of children’s personhood, left-right categorization, the military paradigm of war, zero-sum competition, the transcultural logic of censorship, and the global market as a life-blind value system. (zie bsahely.com)"
Een indrukwekkende auteur. En dit artikel is een fraaie kritiek op het geblaat over monogamie en exclusieve relaties.