Daniel S. HAMERMESHHamermesh is een Amerikaanse hoogleraar in de economie die in dit boek uitgebreid stilstaat bij de relatie tussen economie en uiterlijk.
Hij stelt vragen als: Verdient iemand die een fraai uiterlijk heeft meer dan iemand bij wie dat niet zo is? En waarom dan?
"Modern man is obsessed with beauty. From the day we are old enough to recognize our faces in a mirror until well after senility sets in, we are concerned with our looks." [mijn nadruk] (8)
We? Hier wordt enorm gegeneraliseerd. Hij zegt zelf dat de context die van de VS is en dat hij zich op gezichten concentreert.
"People in other industrialized countries early in the twenty-first century show similar concerns for their appearance and beauty ...() It suggests the universality of concerns about beauty and its effects on human behavior." [mijn nadruk] (10)
En daar begint de verwarring al. Is 'eruit zien' (appearance) hetzelfde als 'schoonheid' (beauty)? Is 'appearance' hetzelfde als 'looks'? Heeft al die zorg voor ons uiterlijk, voor hoe we er uit zien, wel iets met schoonheid te maken? Is aantrekkelijk gevonden willen worden hetzelfde als mooi gevonden willen worden? En hoe kun je eerst zeggen dat dat het geval is in geïndustrialiseerde landen en het meteen daarna hebben over het universele karakter van dat gedrag?
De auteur komt er dan ook niet uit. Hij zegt twee dingen tegelijkertijd: 1/ oordelen over uiterlijk zijn subjectief en 2/ mensen zijn het wel eens over wat een mooi uiterlijk is. Hij heeft weinig oog voor de culturele en maatschappelijke invloeden op de oordelen van mensen. Kijk naar zo'n zin als
"I am certain that there is nearly universal agreement that George Clooney is considered better-looking than almost anyone else."(23)
Dat zegt dus niets. Zo iemand is via films en de media al wereldwijd bekend en opgehemeld. We moeten Clooney bijna wel knap vinden, dus vinden we hem zoals iedereen knap, omdat we er bij willen horen.
"If beauty can pay off, why not become beautiful? The prospect of becoming better-looking is endlessly appealing to people."(50)
"Many popular stories suggest that people believe that wardrobe, hairstyle, cosmetics, and surgery will improve their economic outlook. The evidence indicates that this is simply wrong: in the Chinese study each dollar spent on improving beauty brought back only four cents on average."(53)
De verwarring blijft bestaan. Jezelf 'mooi maken' doe je met bepaalde maatschappelijke idealen in je hoofd. Is dat hetzelfde als mooi zijn?
Schoonheid is schaars, zegt Hamermesh. Hij bedoelt dat dan economisch: je moet meer betalen voor schaarse zaken.
"Everybody assumes that better-looking people make more money. But why should that be? Is it even true? And if it is true, how much more do they make? Put simply, how much extra does a good-looking worker earn than an average-looking worker? How much less than an average-looking worker does a bad-looking worker make? () We have a pretty good feel today for the general sizes of the beauty premium and the ugliness penalty." [mijn nadruk] (56-57)
Dat laatste valt nogal tegen, zo blijkt uit het vervolg. Hij geeft zelf al aan dat heel veel factoren invloed hebben op de hoogte van je inkomen.
"Among a randomly chosen group of male workers, or female workers, at least half of the differences in earnings are due to things that we can’t measure; and among those that we can measure, looks account for only a small fraction of the differences. Looks do matter a lot; but other things matter much more."(68)
Hoe waar is dan de volgende bewering:
"Despite that, and even though the differences are not statistically meaningful, additional analyses of these same data show that the beautiful man or woman earns more than the above-average, and the homely earn less than the plain."(68)
Maar gaat het dan om de schoonheid op zich of om het zelfvertrouwen door de schoonheid? De auteur spreekt zichzelf steeds tegen, blijkt dan, en versterkt alleen maar de vooroordelen op basis waarvan 'mooie mensen' eerder aangenomen worden door werkgevers en misschien een beetje meer verdienen.
"More than in most discussions, the academic caveat—more research is needed—applies here. Nonetheless, the sparse evidence does tell employers that they should look for better-looking workers, since the good-lookers appear to generate more extra revenue than their extra pay costs their employers." [mijn nadruk] (144)
Wat is het toch moeilijk om gewoon te accepteren dat het er in economische verhoudingen niet zo rationeel aan toe gaat.
De basisvraag van het boek is al eenzijdig: waarom draait het hier alleen om de bedrijven en de economie? Waarom heeft hij het niet over de samenleving? Wat volgt is een soort van pseudo-economisch gebazel waarin alles en iedereen grijs is. Alsof het zo gemakkelijk is om in allerlei contexten 'lelijk' van 'aantrekkelijk' te onderscheiden. Mensen zijn meestal 'gemiddeld'. Hoeveel opvallend mooie mannen of vrouwen zijn er?
En dat iemand — die bepaalde kwaliteiten heeft die nodig zijn voor een baan — alleen om zijn of haar 'uiterlijk' wel of niet aangenomen wordt, ligt ook al niet zo simpel. Wat is uiterlijk? Hoe iemand zich kleedt? Tattoos? Of echt lichamelijke kenmerken? In een mannetjeswereld is dat voor vrouwen blond en grote tieten. Om maar duidelijk te maken dat dit soort zaken ingebed liggen in allerlei maatschappelijke (voor)oordelen. En als het om uiterlijk gaat wat absoluut niet relevant is voor de baan is het wel degelijk 'lookism'.